Czosnek niedźwiedzi, podobnie jak czosnek zwykły, to bogactwo substancji, które mają pozytywny wpływ na nasze zdrowie. Roślinę odkryli starożytni Germanowie i traktowali ją jako uniwersalny lek. Ludowa legenda głosi, że czosnek niedźwiedzi był pierwszym posiłkiem, jaki spożywały niedźwiedzie zaraz po przebudzeniu się z zimowego snu. Stwierdzono zatem, że skoro roślina wzmacnia niedźwiedzie, wzmocni też człowieka. Jakie właściwości i zastosowanie ma czosnek niedźwiedzi? Poniżej znajdziesz odpowiedź.
Czosnek niedźwiedzi — wygląd i uprawa
Czosnek niedźwiedzi występuje w europejskich lasach oraz w niektórych rejonach Azji. W Polsce najczęściej spotykany jest w Bieszczadach, Puszczy Kampinoskiej i Białowieskiej, a także w okolicach Sandomierza – pojawia się na przełomie marca i kwietnia. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin, czosnek niedźwiedzi jest rośliną objętą ochroną częściową, dlatego, jeśli chcemy korzystać z jego prozdrowotnych właściwości, lepiej zasiać go na działce lub w swoim ogrodzie.
Cechą charakterystyczną czosnku niedźwiedziego są długie sięgające 20-30 cm wysokości lancetowate liście oraz wydzielające intensywny czosnkowy zapach kuliste, białe kwiatostany z pojedynczymi gwiaździstymi kwiatami znajdującymi się na długich (do 50 cm) łodygach. Białe kwiaty zawierają szkodliwe substancje, dlatego nie są jadalne. Z kolei liście czosnku niedźwiedziego łudząco przypominają liście konwalii majowej, których zjedzenie może doprowadzić do zatrucia, dlatego tym bardziej nie należy zbierać w lesie tej dziko rosnącej rośliny.
Uprawa czosnku niedźwiedziego nie sprawia większych trudności. Jest on odporny na mrozy, dlatego z powodzeniem przetrwa zimę i wyrośnie wiosną. Lubi miejsca zacienione, a gleba powinna być żyzna i przepuszczalna, ponieważ zbyt duża wilgoć może przyczynić się do gnicia cebulek. Roślinę należy sadzić po kilka cebulek w odległościach wynoszących około 30 centymetrów.
Czosnek niedźwiedzi — właściwości prozdrowotne
Czosnek niedźwiedzi ma szereg właściwości leczniczych:
- Dzięki zawartości związków siarkowych zapobiega infekcjom wirusowym, takim jak przeziębienia czy grypa. Ponadto obecne w nim kwasy fenolowie rozrzedzają wydzielinę, która zalega w oskrzelach, ułatwiając w ten sposób odkrztuszanie i pomagając w walce z kaszlem.
- Związki siarki uczestniczą również w oczyszczaniu organizmu z toksyn, m.in. metali ciężkich. Ponadto zapobiegają rozwojowi bakterii, wirusów i grzybów, w tym niektórych szczepów odpowiadających za powstawanie grzybicy. Czosnek niedźwiedzi niekiedy stosuje podczas leczenia zakażeń pasożytniczych układu pokarmowego, czyli owsicy, tasiemczycy oraz glistnicy.
- Pobudza układ immunologiczny do zwalczania komórek nowotworowych, niekiedy wykorzystuje się go wspomagająco w leczeniu raka okrężnicy, jelita grubego czy żołądka. Z przeprowadzonych badań wynika, że związki siarki są wyjątkowo skuteczne nawet wobec (raka mózgu).
- Związki siarki są także skuteczne w leczeniu chorób reumatycznych, ponieważ zawarta w czosnku niedźwiedzim siarka odpowiada za procesy regeneracyjne, a także wykazuje działanie przeciwzapalne oraz przeciwbólowe.
- Mechanizm działania czosnku niedźwiedziego podobny jest do działania antybiotyku syntetycznego, który niszczy bakterie chorobotwórcze w układzie pokarmowym i oddechowym, nie zaburzając przy tym równowagi naturalnej flory bakteryjnej.
- Stymuluje produkcję immunoglobulin – przeciwciał biorących udział we wszystkich procesach odpornościowych, a tym samym mobilizuje organizm do walki z chorobami.
- Jest źródłem witaminy A, C i E, czyli antyoksydantów, które chronią przed rozwojem miażdżycy, nadciśnienia, zakrzepów, chorób serca, udarów i nowotworów.
- Wpływa korzystnie na układ krążenia, ponieważ obniża poziom cholesteroli i trójglicerydów. Ponadto zawiera liczne mikro- i makroelementy – mangan i cynk, siarkę oraz żelazo.
- Działa wspomagająco w leczeniu nadciśnienia tętniczego dzięki adenozynie – substancji, która zmniejsza ryzyko zakrzepów, gdyż mniejsza lepkość krwi i obniża ciśnienie poprzez rozszerzenie naczyń.
- Zawiera dużą ilość żelaza – podstawowego składnika hemoglobiny, odpowiadającego m.in. za przechowywanie i transportowanie tlenu w czerwonych krwinkach.
- Przyśpiesza i nasila wydzielanie żółci, usprawnia pracę jelit, a tym samym zapobiega powstawaniu wzdęć. Może być również wykorzystany w stanach upośledzonego wytwarzania żółci, gdyż ma właściwości żółciotwórcze i żółciopędne. Nie zaleca się go jednak osobom zmagającym się z chorobą wrzodową żołądka lub dwunastnicy.
- Poprawia kondycję białka skóry, włosów i paznokci oraz kolagenu.
- Regularne spożywanie świeżych liści czosnku niedźwiedziego sprzyja utracie wagi.
Czosnek niedźwiedzi — zastosowanie
Czosnek niedźwiedzi znajduje zastosowanie przede wszystkim w kuchni, wzbogacając smak potraw. Drobno posiekany można dodawać go do sałatek, zup, dań mięsnych oraz serów. Można go także wykorzystać jako dodatek do pieczywa. Czosnek niedźwiedzi jest doskonałą bazą do przygotowania aromatycznej oliwy lub smacznego pesto, które może być dodatkiem do makaronu, warzyw, mięs lub służyć jako pasta kanapkowa. Dodaje się go również do potraw, których smak zazwyczaj poprawia się natką pietruszki. Liście czosnku niedźwiedziego można także pokroić na małe kawałki i wykorzystać jako dodatek do pieczywa.
Liści czosnku niedźwiedziego nie warto jedynie suszyć, poddany takiej obróbce traci bowiem wiele swoich właściwości. Jeśli chcemy spożywać czosnek niedźwiedzi poza sezonem, lepszym rozwiązaniem będzie zamrożenie liści.
Roślina wykorzystywana jest również w przemyśle kosmetycznym. Związki siarki zawarte w czosnku niedźwiedzim pomagają utrzymać skórę, włosy i paznokcie w nienagannym stanie. Czosnek niedźwiedzi często znajduje się także w składzie kosmetyków wspomagających leczenie trądziku bowiem zawarta w nim siarka łagodzi stany zapalne.
Czosnek niedźwiedzi można stosować nie tylko wewnętrznie, ale także zewnętrznie w postaci okładów lub jako składnik domowych maseczek.
