Grzyby jadalne zdjęcia i opisy – przewodnik dla początkujących grzybiarzy

Jak rozpoznawać grzyby jadalne – podstawowe zasady dla początkujących

Grzybobranie to dla wielu Polaków rytuał niemal tak ważny jak grillowanie latem. Jesienią, gdy lasy toną w złotych liściach, tysiące ludzi uzbrojonych w kosze i nożyki rusza w poszukiwaniu darów natury. Jednak zanim zaczniemy zbierać grzyby, warto poznać podstawowe zasady bezpiecznego grzybobrania. Najważniejsza z nich? Nigdy nie zbieraj grzybów, których nie jesteś absolutnie pewny. Nawet doświadczonym grzybiarzom zdarzają się pomyłki. Niektóre trujące gatunki łudząco przypominają te jadalne, a ich spożycie może skończyć się tragicznie.

Klucz do bezpieczeństwa to znajomość cech charakterystycznych grzybów – koloru kapelusza, blaszek lub rurek pod spodem, miejsca występowania, zapachu czy też kształtu trzonu. Dobrze jest też korzystać z wiarygodnych atlasów grzybów lub specjalistycznych aplikacji mobilnych do identyfikacji gatunków. Pamiętajmy, że zdjęcie to tylko wskazówka – ocena musi być dokonana także w rzeczywistości.

Najpopularniejsze grzyby jadalne w polskich lasach – zdjęcia i opisy

Polska flora grzybowa jest niezwykle bogata. Oto kilka najczęściej spotykanych i bezpiecznych (przy dobrej identyfikacji) grzybów jadalnych:

Borowik szlachetny (Boletus edulis)

Wygląd: Kapelusz brązowy, gładki, dochodzący nawet do 20 cm średnicy. Spód rurkowaty, w młodości biały, z czasem żółknący.
Trzon: Gruby, jasny, z wyraźną siateczką.
Smak i zapach: Delikatny, orzechowy aromat.
Gdzie rośnie: Lasy iglaste i liściaste, często pod świerkami i bukami.

Maślak zwyczajny (Suillus luteus)

Wygląd: Kapelusz śluzowaty, żółto-brązowy, lepki. Łatwo z niego zdjąć skórkę.
Trzon: Jasny z pierścieniem.
Miąższ: Żółty, miękki, łagodny w smaku.
Gdzie rośnie: Sosnowe bory, także na obrzeżach lasów.

Podgrzybek brunatny (Imleria badia)

Wygląd: Kapelusz aksamitny, ciemnobrązowy. Spód rurkowaty, żółtawy z wiekiem lekko oliwkowozielony.
Trzon: Jasnobrązowy, bez pierścienia.
Miąższ: Nie zmienia koloru po przekrojeniu, pachnie przyjemnie.
Gdzie rośnie: Lasy iglaste, szczególnie świerkowe i sosnowe.

Kurka (Pieprznik jadalny, Cantharellus cibarius)

Wygląd: Kolor żółtopomarańczowy, kapelusz lejkowaty, powierzchnia pofałdowana.
Blaszki: Właściwie bardziej fałdy, biegnące w dół trzonu.
Miąższ: Jasnożółty, twardy, przyjemnie pachnie.
Gdzie rośnie: Lasy iglaste i mieszane, często w mchu.

Koźlarz babka (Leccinum scabrum)

Wygląd: Kapelusz szarobrązowy, matowy. Spód rurkowaty, biały lub szarawy.
Trzon: Długi, biały, pokryty ciemnymi łuskami.
Miąższ: Po przekrojeniu lekko szarzeje, ale nie jest to oznaka trującości.
Gdzie rośnie: Pod brzozami, jednoznaczny z nimi symbiotycznie związany.

Grzyby trujące podobne do jadalnych – na co uważać?

Trudność w rozpoznawaniu grzybów wynika głównie z istnienia tzw. sobowtórów – trujących gatunków do złudzenia przypominających grzyby jadalne. Poniżej kilka przykładów podstępnych i niebezpiecznych grzybów:

Muchomor sromotnikowy (Amanita phalloides)

Najbardziej trujący grzyb w Europie. Zawiera amatoksyny, których nie neutralizuje gotowanie ani suszenie. Łatwo pomylić go z gąską zielonką czy młodym pieczarkowcem. Objawy zatrucia mogą pojawić się dopiero po 12 godzinach!

Gołąbek wymiotny (Russula emetica)

Choć wygląda apetycznie, z czerwoną główką i białym spodem, jest mocno trujący – powoduje nudności, biegunkę i wymioty. Łatwo pomylić go z jadalnymi gołąbkami o podobnym kolorze.

Jak przygotować zebrane grzyby – suszenie, marynowanie i przechowywanie

Po powrocie z lasu należy dokładnie oczyścić zebrane grzyby z ziemi, resztek liści i insektów. Ważne, by nie myć ich pod bieżącą wodą (chyba że są bardzo zabrudzone), ponieważ chłoną wilgoć jak gąbka.

Suszenie

Najlepszy sposób na długoterminowe przechowywanie grzybów. Nadają się do tego przede wszystkim borowiki, podgrzybki i koźlarze. Grzyby kroimy w plastry i układamy na sitach lub nawlekamy na nitkę i suszymy w przewiewnym, ciepłym miejscu lub suszarce elektrycznej.

Marynowanie

Szczególnie popularne przy maślakach, opieńkach czy rydzach. Grzyby gotujemy krótko w osolonej wodzie, a następnie wkładamy do słoików z octową zalewą (z dodatkiem cebuli, ziela angielskiego i liścia laurowego). Przechowywane w chłodnym miejscu mogą przetrwać zimę.

Mrożenie

Można mrozić grzyby po uprzednim blanszowaniu (kilkuminutowym gotowaniu i szybkim schłodzeniu). Należy je zamrozić szybko w pojedynczych porcjach, najlepiej w torebkach próżniowych lub szczelnych pojemnikach.

Przydatne aplikacje i atlasy grzybów – pomocne narzędzia w terenie

W erze smartfonów warto korzystać z technologii także w lesie. Oto kilka polecanych aplikacji i atlasów:

• Myco Bank – rozbudowana baza wiedzy o grzybach z dokładnym opisem i systemem oznaczania trujących gatunków.
• Grzyby – atlas offline – dostępny bez internetu, zawiera ponad 250 gatunków grzybów z ilustracjami i opisem.
• PlantSnap – aplikacja rozpoznająca rośliny i grzyby na podstawie zdjęcia, działa w trybie online.
• Atlas grzybów Marka Snowarskiego – klasyka w formie papierowej, bardzo dokładny i szczegółowy.

Pamiętaj jednak, że żadna aplikacja nie zastąpi zdrowego rozsądku i kontaktu z doświadczonym grzybiarzem. Pierwsze wyprawy do lasu warto odbywać pod okiem kogoś, kto nauczy nas prawidłowego rozpoznawania i zbierania grzybów.