Wysoko wrażliwe dziecko często charakteryzowane jest jako nieśmiałe, lękliwe, czy też introwertyczne. Nie jest to jednak zaburzenie, lecz sytuacja, w której mały człowiek intensywniej przeżywa rzeczywistość. Szacuje się, że wysoka wrażliwość występuje u 15-20% dzieci bez względu na płeć.Jak zrozumieć wysoce wrażliwe dziecko i jak mu pomóc, jeśli odczuwa wszystko trzy razy bardziej?
Jak rozpoznać wysoko wrażliwe dziecko?
Psycholożka Elaine Aron, autorka książki Wysoko Wrażliwe Dziecko. Jak je zrozumieć i pomóc mu żyć w przytłaczającym świecie”, wyróżnia 4 podstawowe aspekty wysokiej wrażliwości:
1. Głębokie przetwarzanie oraz skłonność do refleksji
- zadawanie głębokie pytań, używanie skomplikowanego słownictwa, wypowiadanie mądrych żartów;
- trudność w podejmowaniu decyzji – dziecko potrzebuje dużo więcej czasu, aby przeanalizować alternatywy;
- w nowych sytuacjach dziecko potrzebuje większej ilości czasu, aby zapoznać się z tym, co się dzieje i zastanowić się, czy chce się do tego przyłączyć;
- intensywne rozmyślanie o tym, co się wokół dzieje.
2. Łatwość ulegania przestymulowaniu
- w wyniku przebodźcowania dziecko nie potrafi się adekwatnie zachowywać, odczuwa dyskomfort w nowych dla niego sytuacjach. Nie jest także w stanie niczego przyswoić, nauczyć się, gdyż nie ma do tego wystarczających w danym momencie zasobów.
3. Reaktywność emocjonalna oraz duża empatia
- intensywne odczuwanie wszystkiego, zwracanie uwagi na emocje u osób dorosłych;
- zamartwianie się;
- duża emocjonalność w przypadku popełnienia błędu;
- skłonność do płaczu;
- silne reakcje na przyjemne sytuacje.
4. Wyczulenie na subtelne bodźce
- zwracanie uwagi na drobne dźwięki, zapachy, szczegóły, najdrobniejsze zmiany (również w ubiorze czy w otoczeniu), a także na ton głosu, szybkie spojrzenie, zachowanie innych).
Brak którejkolwiek z powyższych cech oznacza, że dziecko nie jest wysoko wrażliwe.
Wysoko wrażliwe dziecko — skąd jego cechy?
Wysoka wrażliwość związana jest wrodzona, uwarunkowana genetycznie. Wiąże się również z większą pobudliwością komórek nerwowych, co skutkuje zwiększeniem reaktywności emocjonalnej, a także obniżeniem progu rejestrowania informacji sensorycznych (np. hałas lub jasne światło takiej osobie przeszkadzają i utrudniają skupienie uwagi bardziej niż innym) u dziecka. Odpowiadają za to również te same rejony mózgu, które warunkują empatię.
Jak rozpoznać wysoko wrażliwe dziecko?
Jeśli podejrzewasz, że Twoje dziecko jest wysoce wrażliwe, możesz wypełnić specjalny kwestionariusz, który znajdziesz w książce Elaine Aron „Wysoko Wrażliwe Dziecko. Jak je zrozumieć i pomóc mu żyć w przytłaczającym świecie”. Przy każdym ze zdań należy napisać, czy jest ono prawdziwe – „P”, czy też fałszywe – „F”. Jeżeli po podliczeniu odpowiedzi z literką „P” okaże się, że jest ich więcej niż 13, oznacza to, że mamy do czynienia z dzieckiem wysoko wrażliwym.
Wysoko wrażliwe dziecko — test
Czy twoje dziecko:
- łatwo przestraszyć;
- ma delikatną skórę, mówi często, że drażnią je szwy w metkach, czy np. metki na ubraniach,
- bywa zdezorientowane w głośnych miejscach;
- surowe kary nie motywują go (lepiej działają łagodne wskazówki i uwagi);
- używa skomplikowanego słownictwa;
- jest wrażliwe na wszelkie zapachy;
- ma inteligentne poczucie humoru;
- zdaje się obdarzone intuicją;
- trudno jest mu zasnąć po dniu pełnym wrażeń;
- stresuje się, gdy ma do wykonania zbyt wiele zadań;
- chce się przebrać, jeśli jego ubranie jest wilgotne lub zabrudzone piaskiem;
- zadaje wiele pytań, w tym głębokie, skłaniające do refleksji;
- stara się robić wszystko perfekcyjnie;
- zauważa cierpienie i stres innych ludzi;
- woli spokojne zabawy;
- jest bardzo wrażliwe na ból;
- lubi być samo;
- jest ostrożne;
- najlepiej funkcjonuje wtedy, gdy w jego otoczeniu nie ma obcych osób;
- bardzo odczuwa głód.
Jak wychowywać wysoce wrażliwe dziecko?
Ważne jest, aby otoczenie wysoko wrażliwego dziecka (rodzice, dalsza rodzina i rówieśnicy) zaakceptowało jego możliwości biologiczne i w miarę możliwości dostosowało się do nich. Nie należy zachęcać dziecka do tego, aby na przykład było bardziej śmiałe w kontakcie z rówieśnikami, nie należy go zmieniać, lecz zaakceptować jego cechy i uszanować je. Dzięki temu dziecko będzie czuło, że akceptujemy je takim, jakie jest, i nie będzie miało zaniżonej samooceny.
