Na wzajem czy nawzajem – jak się pisze poprawnie?
Bardzo wielu użytkowników języka polskiego zastanawia się, która forma jest poprawna: na wzajem czy nawzajem? Choć na pierwszy rzut oka obie wersje mogą wydawać się poprawne, tylko jedna z nich jest akceptowana przez normy językowe. Co więcej – ta poprawna forma jest dość szeroko wykorzystywana w mowie potocznej, co może potęgować zamieszanie. W tym artykule rozwiejemy wszelkie wątpliwości, przedstawimy poprawną formę, konteksty jej użycia oraz przyczyny częstych błędów ortograficznych.
Poprawna forma: nawzajem
Jedyna poprawna forma to nawzajem – pisane łącznie. Jest to przysłówek, który oznacza „wzajemnie”, „jeden drugiemu”, „obie strony względem siebie”. Używamy go głównie w codziennych wypowiedziach jako odpowiedź na uprzejmości, życzenia, podziękowania, a także w kontekście relacyjnych działań między dwiema lub więcej osobami czy podmiotami.
Przykładowe zdania z poprawnie użytym wyrazem nawzajem:
- Miłego dnia! – Dziękuję, nawzajem!
- Obdarowali się prezentami nawzajem.
- Szanowali się nawzajem.
Dlaczego na wzajem to błąd?
Forma na wzajem to błąd językowy, wynikający z błędnej segmentacji słowa. W języku polskim wiele wyrazów powstaje z połączenia przedrostków z rdzeniami (np. „niezależny”, „niedaleko”, „najlepszy”), co ułatwia użytkownikom języka tworzenie hipotetycznych wersji pisowni. W przypadku „nawzajem” nie mamy jednak do czynienia z połączeniem przyimka „na” i rzeczownika „wzajem”, ponieważ taki rzeczownik nie istnieje w języku polskim w takiej samodzielnej formie. Mimo podobieństwa fonetycznego, „na wzajem” jako zapis nie jest zgodny z zasadami polskiej ortografii i nie występuje w słownikach.
Jak powstało słowo nawzajem?
Etymologia przysłówka nawzajem sięga dawnego języka polskiego. Słowo to powstało z połączenia przedrostka „na-” i rzeczownika „wzajemność” w formie przysłówkowej. To swoista kalka językowa podobna do innych przysłówków wyrażających relacyjność, takich jak „wzajemnie”, „wzajem”, czy „obopólnie”. Uważa się, że forma „nawzajem” ma charakter potoczny i emocjonalny – często używana jest jako sympatyczna i skrócona odpowiedź na życzenia czy komplementy.
Najczęstsze błędy i wpadki językowe związane z „nawzajem”
Poza pisownią „na wzajem”, internauci czasami popełniają również inne błędy związane z tym słowem. Warto poznać je, by ich uniknąć w przyszłości:
- na wzajemnie – kolejna błędna forma, wynikająca z próby połączenia dwóch poprawnych wyrazów: przyimka i przysłówka.
- na wzajemność – choć forma ortograficznie poprawna (istnieje rzeczownik „wzajemność”), nie ma zastosowania jako zastępstwo dla „nawzajem”.
- nawzajemnie – błędna alternatywa dla „nawzajem”. Nie istnieje w słownikach języka polskiego.
W jakich sytuacjach używamy nawzajem?
Nawzajem to słowo niezwykle uniwersalne i często stosowane w sytuacjach codziennych. Poniżej podajemy typowe konteksty jego użycia:
Jako forma grzecznościowa
Najczęstsze użycie to krótkie odpowiedzi, np.:
- Wszystkiego najlepszego! – Dziękuję, nawzajem!
- Miłego wieczoru! – Dzięki, nawzajem!
W odniesieniu do czynności obustronnych
Tutaj nawzajem oznacza, że czynność została wykonana przez co najmniej dwie osoby względem siebie:
- „Przyjaciele często sobie pomagają – wspierają się nawzajem”.
- „Kłócili się nawzajem, nie słuchając swoich argumentów”
Czy można używać „nawzajem” w tekstach oficjalnych?
Choć nawzajem nie jest słowem wulgarnym, to jego stosowanie w tekstach oficjalnych, takich jak pisma urzędowe, prace naukowe czy publikacje prasowe, jest raczej ograniczone. Zamiast tego warto sięgnąć po bardziej formalne synonimy:
- wzajemnie – np. „Uczestnicy spotkania obdarowali się wzajemnie prezentami”.
- w sposób obopólny – np. „Strony zawarły umowę na zasadzie wzajemnych korzyści”.
Jednak w wypowiedziach ustnych, e-mailach prywatnych czy mediach społecznościowych, nawzajem jest w pełni akceptowalne i naturalne.
Najczęstsze pytania dotyczące „nawzajem”
Wielu internautów poszukuje odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania związane z tym słowem. Oto kilka z nich:
Czy „nawzajem” może występować w zdaniu jako jedyne słowo?
Tak. Jest to bardzo częsta sytuacja, zwłaszcza w żywej, potocznej mowie. Np.:
– Miłego popołudnia!
– Nawzajem!
Jak odmienić „nawzajem”?
Słowo nawzajem to przysłówek i jako taki nie podlega odmianie. Zawsze wygląda tak samo – bez względu na liczbę, rodzaj czy przypadek w zdaniu.
Czy „nawzajem” to synonim „wzajemnie”?
Tak, w wielu kontekstach można uznać je za synonimy, choć „wzajemnie” bywa bardziej neutralne i pasuje do bardziej formalnych sytuacji. Przykład:
- „Złożyli sobie życzenia nawzajem” ≈ „Złożyli sobie życzenia wzajemnie”
Podsumowanie najważniejszych informacji
- Poprawna forma to nawzajem, pisana łącznie
- Forma „na wzajem” to błąd językowy
- „Nawzajem” to przysłówek, który oznacza wzajemność
- Używamy go głównie w mowie potocznej i jako odpowiedź grzecznościowa
- Nie stosujemy „nawzajem” w tekstach formalnych – lepszym wyborem są: „wzajemnie”, „obopólnie”, „względem siebie”
Anna Kaczmarowska – autorka bloga BlogKobiety.pl. Tworzy przestrzeń pełną inspiracji dla kobiet, pisząc o urodzie, relacjach, stylu życia i codziennych wyzwaniach. Na blogu łączy autentyczność z praktycznymi poradami, pokazując, że każda kobieta może żyć w zgodzie ze sobą i swoim rytmem.
