Czym jest endometrioza i dlaczego tak trudno ją zdiagnozować?
Endometrioza to przewlekła choroba, która dotyka około 10% kobiet w wieku rozrodczym, jednak jej diagnozowanie wciąż stanowi ogromne wyzwanie. Schorzenie polega na tym, że komórki podobne do endometrium – czyli błony śluzowej wyściełającej macicę – pojawiają się poza jamą macicy. Mogą lokalizować się m.in. na jajnikach, jajowodach, pęcherzu moczowym, jelitach, a nawet w płucach. Co gorsze, reagują one na hormony związane z cyklem miesiączkowym, przez co co miesiąc „krwawią” w nieodpowiednich miejscach, wywołując stan zapalny, ból i zrosty.
Diagnostyka endometriozy jest często opóźniona nawet o 7–10 lat od wystąpienia pierwszych objawów. Winne są m.in. złożone i niespecyficzne symptomy, a także brak świadomości – zarówno u kobiet, jak i wśród personelu medycznego. Zbyt długo objawy choroby są uznawane za „normalne” dolegliwości kobiece, zwłaszcza w okresie miesiączki.
Najczęstsze objawy endometriozy, które łatwo przeoczyć
Endometrioza daje wiele różnorodnych objawów, które często są mylone z innymi dolegliwościami. Kluczowym symptomem jest ból. Ale nie każdy ból od razu wskazuje na endometriozę, co sprawia, że choroba działa w ukryciu przez lata. Oto najczęstsze, często ignorowane objawy:
- Bolesne miesiączki (dysmenorrhoea): silny, skurczowy ból w podbrzuszu, który nie reaguje na zwykłe środki przeciwbólowe.
- Przewlekły ból miednicy: nie tylko podczas miesiączki—może trwać całodomiesięcznie.
- Ból podczas stosunku (dyspareunia): głęboki ból w czasie penetracji, zwłaszcza przy pozycjach głębokich.
- Problemy z jelitami lub bóle przy wypróżnianiu: szczególnie nasilone tuż przed i w trakcie menstruacji.
- Ból przy oddawaniu moczu: mogący sugerować infekcję dróg moczowych, ale bez typowych wyników laboratoryjnych.
- Niepłodność: nawet 30–50% kobiet z endometriozą ma problemy z zajściem w ciążę.
Ważne: endometrioza może występować również bezobjawowo i być wykryta przypadkowo np. przy operacji laparoskopowej lub podczas diagnostyki niepłodności.
Endometrioza a problemy z zajściem w ciążę
Niepłodność to jeden z najbardziej dotkliwych skutków endometriozy. Choroba powoduje zrosty narządów rodnych, zamyka jajowody lub prowadzi do uszkodzenia jajników. Dodatkowo stan zapalny w obrębie miednicy utrudnia implantację zarodka. Kobiety, które latami starają się o dziecko bezskutecznie, często dopiero wtedy trafiają do specjalisty, który odkrywa prawdziwą przyczynę problemu.
Co ważne, odpowiednio wcześnie zdiagnozowana i leczona endometrioza nie musi całkowicie eliminiować szans na ciążę. W zależności od stopnia zaawansowania choroby stosuje się leczenie farmakologiczne, leczenie hormonalne lub chirurgiczne – zazwyczaj laparoskopia. W niektórych przypadkach niezbędna jest pomoc metod wspomaganego rozrodu, takich jak in vitro (IVF).
Endometrioza a codzienne funkcjonowanie – wpływ na jakość życia
Kobiety cierpiące na endometriozę często muszą zmagać się z niezrozumieniem zarówno otoczenia, jak i lekarzy. Ciągłe zmęczenie, ból, brak energii, a nawet depresja – to wszystko wpływa na codzienne funkcjonowanie. Utrudnione jest nie tylko życie osobiste, ale także zawodowe. Niektóre kobiety muszą rezygnować z pracy lub dostosowywać swój harmonogram zawodowy do dni cyklu miesiączkowego.
W licznych badaniach naukowych wykazano, że endometrioza negatywnie wpływa na jakość życia, porównywalnie do chorób przewlekłych takich jak cukrzyca czy choroby serca. Mimo to wciąż brakuje adekwatnego wsparcia psychologicznego i społecznego dla kobiet narażonych na konsekwencje tej choroby.
Jak wygląda diagnostyka endometriozy?
Wstępna diagnoza opiera się na szczegółowym wywiadzie lekarskim i analizie objawów. Jednak by potwierdzić endometriozę, zwykle niezbędne są bardziej zaawansowane badania:
- USG przezpochwowe (TVUS): pozwala ocenić obecność torbieli endometrialnych (tzw. endometrioidów) na jajnikach.
- Rezonans magnetyczny (MRI): umożliwia wykrycie głębiej położonych ognisk choroby.
- Laparoskopia diagnostyczna: jest „złotym standardem” w diagnostyce – pozwala jednocześnie na ocenę stopnia zaawansowania i usunięcie zmian.
Warto zauważyć, że wielu lekarzy wciąż nie rozpoznaje endometriozy na etapie gabinetu ginekologicznego. Dlatego jeśli ból miesiączkowy wykracza poza normę, kobieta powinna skonsultować się z lekarzem specjalizującym się w leczeniu endometriozy – istnieją dziś już nawet specjalistyczne kliniki endometriozy.
Skuteczne metody leczenia endometriozy
Leczenie zależy od wielu czynników: wieku pacjentki, planów prokreacyjnych, stopnia zaawansowania choroby oraz intensywności objawów. Do najczęściej stosowanych metod należą:
- Leczenie farmakologiczne: środki przeciwbólowe i leki hormonalne (m.in. progestageny, antykoncepcja hormonalna, analogi GnRH) mają na celu zmniejszenie aktywności ognisk endometriozy i złagodzenie objawów.
- Leczenie chirurgiczne: laparoskopia z usunięciem ognisk endometrialnych oraz zrostów – metoda dająca dużą ulgę w bólu i zwiększająca szanse na zajście w ciążę.
- Leczenie wspomagające: odpowiednia dieta, terapia psychologiczna (wspomagająca radzenie sobie z bólem i chronicznym stresem), a także fizjoterapia uroginekologiczna.
Niestety, jak dotąd nie opracowano leczenia, które gwarantowałoby pozbycie się endometriozy na zawsze. Choroba może nawracać nawet po skutecznych zabiegach operacyjnych, zwłaszcza jeśli nie kontynuuje się leczenia farmakologicznego.
Czy endometriozie można zapobiec?
Nie istnieje skuteczna profilaktyka endometriozy, ponieważ jej dokładna przyczyna wciąż pozostaje nieznana. Istnieją jednak czynniki ryzyka, które warto znać:
- występowanie choroby w rodzinie (podłoże genetyczne),
- krótkie cykle menstruacyjne (<27 dni),
- długie i obfite miesiączki,
- późniejsze zajście w pierwszą ciążę.
Obserwacja własnego organizmu, prowadzenie dzienniczka objawów, regularne wizyty u ginekologa i niebagatelizowanie sygnałów wysyłanych przez ciało to działania, które mogą przyspieszyć diagnozę i poprawić komfort życia.
Dlaczego świadomość endometriozy musi rosnąć?
Endometrioza nie jest „modną” chorobą, ale jej skutki są przemilczane i niedostatecznie rozumiane. Im więcej kobiet będzie potrafiło rozpoznać u siebie niepokojące objawy, tym większa szansa na wczesną diagnozę i skuteczne leczenie. Również lekarze pierwszego kontaktu i ginekolodzy powinni być coraz lepiej edukowani w zakresie endometriozy.
W mediach społecznościowych oraz w przestrzeni publicznej pojawia się coraz więcej kampanii informacyjnych i głosów pacjentek dzielących się swoją historią. To one przełamują tabu, które zbyt długo otaczało ten temat. Im głośniej mówi się o endometriozie, tym więcej kobiet zyskuje siłę, by zawalczyć o swoje zdrowie.
Anna Kaczmarowska – autorka bloga BlogKobiety.pl. Tworzy przestrzeń pełną inspiracji dla kobiet, pisząc o urodzie, relacjach, stylu życia i codziennych wyzwaniach. Na blogu łączy autentyczność z praktycznymi poradami, pokazując, że każda kobieta może żyć w zgodzie ze sobą i swoim rytmem.
